تعیین ویژگی های خاک موثر بر فرسایش پذیری بین شیاری با استفاده از شبیه ساز باران

فرسایش بین شیاری عبارت از جدا شدن ذرات خاک در اثر برخورد قطرات باران و انتقال آن توسط جریان سطحی است. این فرسایش در کنار سایر عوامل، تحت تأثیر ویژگی هایی مانند بافت خاک، مقدار مواد آلی و پایداری خاکدانه ها قرار میگیرد. اثر ویژگی های خاک روی فرسایش بین شیاری را می توان با عامل فرسایش پذیری بین شیاری بیان کرد. با وجود آن که مطالعات مهمی بر روی عوامل موثر در فرسایش بین-شیاری انجام گرفته است لیکن مطالعات اندکی در مورد تعیین فرسایش پذیری بین شیاری در خاک های مناطق نیمه خشک ارائه شده است. به منظور مطالعه میزان فرسایش پذیری بین شیاری در خاک های مختلف، یک آزمایش مزرعه ای در هشت بافت خاک شامل رسی، لوم رسی، لوم رس شنی، لوم شنی، شن لومی، لوم سیلتی، لومی و شنی تحت شیب 10 درصد با استفاده از باران شبیه سازی شده در دانشگاه زنجان در سال 1391 انجام شد. برای این منظور هشت کرت به ابعاد 2/1 متر × 1 متر در زمین با شیب یکنواخت ایجاد شد. فرسایش پذیری بین شیاری بر اساس مقادیر هدر رفت خاک کرت ها در طول پنج رخداد باران شبیهسازی شده (با شدت ثابت 60 میلی متر در ساعت به مدت 60 دقیقه) تعیین شد. بر اساس نتایج تفاوت معنی داری بین خاک ها از نظر فرسایش پذیری بینشیاری وجود داشت (001/0p<). در خاک شنی به دلیل نفوذ پذیری بالا، رواناب تولید نشد و به دنبال آن هدررفت خاک طی بارندگی مشاهده نشد. در خاک رسی به دلیل وجود خاکدانه های ناپایدار، ساختمان خاک به شدت در اثر برخورد قطرات باران تخریب شده و سله در سطح ایجاد شد. به همین دلیل، بالاترین فرسایش پذیری بین شیاری در خاک رسی مشاهده شد. فرسایش پذیری بین شیاری خاک ها طی مدت بارندگی به شدت تغییر کرد. تجزیه رگرسیونی چندگانه نشان داد که فرسایشپذیری بین شیاری خاک رابطه معنی داری با نسبت جذب سدیمی دارد (001/0 p<؛93/0 =2r). با افزایش نسبت جذب سدیمی، جدا شدن ذرات و تشکیل سله در اثر باران افزایش یافت و هدررفت خاک از سطح خاک بین شیارها به طور معنی داری تشدید پیدا کرد.